Goed voornemen

Ik weet dat er één iemand is, die als ze dit leest, het zich herinnert dat ik tegen haar zei dat ik die dag eens aardig tegen haar zou gaan doen. Als grapje. Want ik plaag haar vaak. En zij stelde voor om dat dan het hele jaar eens te gaan proberen. En waarom ook niet eigenlijk?  Dus bij deze is dat mijn goede voornemen voor 2015.  Kijken of het werkt..of zou het te idealistisch zijn? 

Vitamine :D pilletjes

Naar aanleiding van mijn vorige cartoon over kerst heeft Joop er een mooie column bij geschreven, in het BD gepubliceerd http://boeddhistischdagblad.nl/38320-de-twee-onbegrepen-dagen/

Er kwamen nogal wat reacties op. De beste reactie vond ik wel die van Elizabeth ter Borg. ( zie onder) . Die slaat wat mij betreft de spijker op de kop.

Ik heb hier onder alle reacties gezet omdat deze cartoon is ontstaan vanwege de eerste reactie, die over de vitamine D pilletjes...

Ook bij deze cartoon heeft Joop een fantastische column geschreven. Zie: http://boeddhistischdagblad.nl/38361-sombermans-en-de-acceptatie-van-het-nu/

1. Karin zegt:

   22 december 2014 om 18:49

   Een mooie herinnering pakt niemand je af meneer Hoek.
   Verder adviseer ik minimaal twee weken vitamine D te gaan slikken. Zo’n klein pilletje kan net dát zetje geven naar acceptatie van het nu van het moment.

   BEANTWOORDEN
2. sjoerdtje de vries zegt:

   22 december 2014 om 19:23

   dank, heerlijk om ook dit even geschreven te zien!!!gelukkig wordt het gewoon weer januari……

   BEANTWOORDEN
3. Josephine zegt:

   23 december 2014 om 05:34

   Dag lieve,lieve Joop
   Pijn doet het hé? Die nepwereld. Maakbaar, vermeend geluk door materie. Maar wat kunnen we doen? Mensen hun onbewustheid verwijten? Lijden aan het leed van de wereld? Op energetisch niveau wordt het er niet beter op om mee te huilen met de wolven. Dus lekker in je joggingbroek op de bank met de mensen die je dierbaar zijn en een gezonde maaltijd. Laat de wereld achter je ! Jij hebt weet van de wereld van dualiteit. Oberstijg die fan ook! Liefdevolle dagen gewenst voor de rest van dit en het hele komende jaar! Josephine

   BEANTWOORDEN
4. Marja Baars zegt:

   23 december 2014 om 09:19

   Dank voor dit artikel.
   Kan het zelf niet zo goed verwoorden.
   Echter die van U liggen zeer dicht bij mijn gevoel en mening over die “fijne” en “gelukkige” dagen rond de kerst!
   U heeft geen pilletjes of vitamines nodig hoor!
   De beste wensen voor het komend jaar en voor nu, net als voor mij; sterkte :)

   BEANTWOORDEN
5. Barbara Steadfast Dharma de Zoete zegt:

   23 december 2014 om 10:12

   Zeg, raap jezelf eens bij elkaar en geef jezelf eens een goede trap onder het zitvlak. Sodeju dan. Weltschmertz als excuus voor zelfmedelij…

   Het hele boeddhisme gaat over volwassen worden. Leren doorzien wie en wat je bent. En dat dan zo goed mogelijk inzetten ten bate van alles en iedereen. Boeddhisme gaat over doen.
   Dus, grow up. Stop met janken en steek de handen uit de mouwen daar waar jij denkt dat dat zinvol is. En wat je ook gaat doen, doe dat oprecht en met genoegen en tevredenheid. Al die loze puber-observaties daar heeft de wereld nou werkelijk helemaal niets aan.

   Fijne dagen gewenst en een goed uiteinde en alvast een heel gevuld 2015.

   BEANTWOORDEN
6. Jana zegt:

   23 december 2014 om 10:41

   Voor Joop en alle reageerders

   In een nieuwsbrief stond het mooi geschreven:

   “… whether you celebrate St. Nicholas Day, Bodhi Day, St. Lucia’s Day, Hanukkah, the winter solstice, Christmas, Boxing Day, Kwanzaa, or just Life itself, may this season bring you joy, peace and love!”

   BEANTWOORDEN
7. Elisabeth ter Borg zegt:

   23 december 2014 om 11:19

   Whooohaaa!Wat een vreugde beleef ik aan deze tekst en de reacties. Het blijft lastig om het leven zonder oordeel door te gaan. Wat een feest van menselijke verwikkelingen.

   BEANTWOORDEN
8. Leonie zegt:

   23 december 2014 om 11:44

   Ik denk dat veel mensen heel goed weten dat het geluk rondom de kerst namaak is en dat er veel stress bij komt kijken. Maar voor velen is het toch een lichtpuntje om naar uit te kijken in de donkere winterdagen, een manier om deze koude periode in tweeën te breken zeg maar. Iedereen moet kerst kunnen vieren (of niet vieren) op z’n eigen manier zonder kritiek van anderen. Maar goed dat je op deze manier je hart wilt luchten, je moest het inderdaad duidelijk even kwijt…
   Trouwens wensen we elkaar niet dagelijks een fijne dag?

   BEANTWOORDEN
9. Frans zegt:

   23 december 2014 om 12:40

   Dit artikel is voer voor hen die barsten van zelfmedelijden!
   Geluk zit zelfs in de kleinste dingen! Zoek het en je vind het!

   BEANTWOORDEN
10. Bodasa Samsara zegt:

    23 december 2014 om 16:35

    Deze week is net als de vorige en die daarvoor … en als de volgende, en die daarna.
    “Feestdagen” zijn verzinsels, hersenschimmen, constructies van hebzucht, aversie en onwetendheid.
    Er valt niets te vieren en er valt ook niet niets te vieren.

    Beoefenen.
    Niks meer en niks minder.

    
    

Kerst

Eh ja, ik houd  niet van kerstdagen. Vooral  niet vanwege al het dierenleed wat er mee gepaard lijkt te moeten gaan en de enorme hoeveelheden eten en cadeautjes die ingeslagen worden. Joop Hoek heeft bij deze cartoon een mooie column geschreven. http://boeddhistischdagblad.nl/38320-de-twee-onbegrepen-dagen/

Gelukkig ga ik naar mijn schoonmoeder. Een lieve oude dame van over de 90 die een zeer heldere en nuchtere kijk heeft op alles wat 'overdone' is in deze samenleving. 

Digitaal mediteren

Ik ben mezelf kwijt

Afgelopen week heb ik een 7-daagse zen-retraite gedaan op de Noorder Poort. En in zo'n week waarin we de hele dag mediteren (zitmeditatie, loopmeditatie, eetmeditatie) en in stilte zijn, wordt je helemaal aan jezelf overgeleverd.  Maarja, wat is dat eigenlijk, je zelf?

In zen noemen we het 'onwetendheid' als je vast blijft houden aan een idee van jezelf als een constante entiteit.  Want de centrale filosfie in het boeddhisme is dat het zelf als een onveranderlijke entitteit niet bestaat. En dus mediteren we lange dagen achter elkaar en contempleren we op een koan*. Zodat dat ego van ons  steeds meer naar de achtergrond verdwijnt. Steeds zwakker wordt. Misschien uiteindelijk helemaal verdwijnt. 

Bij mij thuis heb ik 7 konijnen. Ik heb een groot stuk tuin afgezet waar ze naar hartelust kunnen graven, rennen, gras eten en chillen in de zon. Gewoon waar ze fijn 'konijn kunnen zijn'. En ik geniet er heel erg van om daar naar te kijken. Maar wat me nou heel erg verbaast bij die konijnen is dat ze allemaal verschillend zijn. Ik bedoel niet de uiterlijke kenmerken, dat de ene bruin is, een andere zwart of wit, of vlekjes heeft, nee, ik bedoel dat ze allemaal echt ánders zijn. Ik dacht altijd dat een konijn gewoon een konijn is. Net zoals ik dacht dat muizen gewoon muizen zijn. Maar dat is dus echt niet zo. Ik heb een bazig konijn, een wat onhandig konijn, een heel slim klein konijn, een konijn die vinnig is, een stuurs konijn en een heel lief zachtaardig konijn. 

Dus vraag ik me dan af: Is dat een karakter? Heeft een konijn een karakter?  Ja, waarschijnlijk dan wel. Een kat heeft  toch ook heel duidelijk een karakter. En een hond ook. 

En ik begin hierover omdat dat me ineens nu in de sesshin** zo duidelijk maakt dat 'karakter' iets anders is dan een ego. Want konijnen hebben toch geen ego. Voor een ego heb je een reflecterend vermogen nodig. En dat hebben konijnen niet.

In zo'n sesshin maken we lange dagen waarin er een vast ritme is van zitmeditatie, loop meditatie, sanzen*** , maaltijden. Elke dag hetzelfde programma. Helemaal in stilte. En na een paar dagen komt iedereen als vanzelf bijna, in een zijnstoestand ipv in een doe-toestand. Die scherpe ego-kantjes zijn er steeds meer afgeslepen.

En dat is het punt dat we beginnen te 'mensen'. 

We 'mensen'. Als werkwoord. Zoals een konijn  'konijnt'. Zo 'mensen' wij. En in één van die sesshindagen, ik geloof dat het de derde of de vierde dag was, ervaarde ik dat bij mezelf ook heel duidelijk. 

Het was met de tweede sanzen. Op de derde dag. En ik kreeg ineens een lumineus idee. Ik zou Jiun roshi**** een wit papiertje geven. Een leeg briefje zogezegd. Want mijn koan is: " kenmerken zijn in feite niet kenmerken". Ik gaf het haar toen sanzen afgelopen was, en ik buiten de deur op haar stond te wachten.  En ze keek er naar, draaide het om, en keek me verbaasd aan. Ik begon te grinniken. Maar zij niet. Ze lachte niet. En dus liep ik snel weg.  Uit schaamte. 

 

En toen, de volgende zitting, toen ik daar zat met dat verwarrende gevoel van schaamte en dat ik mezelf wel voor mijn kop kon slaan dat ik zo stom was om lollig proberen te doen. Toen ineens kwam daar een totaal ander gevoel (of was het een ervaring?) voor in de plaats. 

Ineens voelde ik heeeeeeel duidelijk wie dat ik is. Wie dat ik is, dat ik Marja noem, of Marjita.. Die mens die was daar gewoon zo totaal aanwezig. Maar zonder schaamte, zonder oordeel. Zonder ego eigenlijk dat overal op reflecteert en conceptualiseert. 

Nee dit was een veel levendiger toestand. Een gewoon-zijn-toestand. 

Het was een soort ruimte van volledig zijn wie ik ben. Er was niet de neiging me te willen herstellen. Niet de neiging het goed te maken. Er daalde een totale rust op me neer van 'zijn wat ik ben'. 

En met dat inzicht in mezelf, zag ik ook al die  andere mensen, die daar zaten. De mensen die zij zijn. Niet de ego's. Maar de mensen. 

Dit gebeuren met die schaamte gaf me zo'n duidelijk beeld van de verwarring waar we meestal in zitten. Verwarring omdat we ons identificeren met ons gevoel. Omdat we betekenis hechten aan kenmerken en eigenschappen. 

En als we dat niet meer doen, als we geen betekenis meer  hechten aan de kenmerken die we hebben, zijn kenmerken in feite niet-kenmerken. En zo heb je  bazige mensen, onhandige mensen, slimme mensen,  vinnige mensen, stuurse mensen, lieve en zachtaardige mensen, noem maar op. Eigenlijk net als bij konijnen. En feitelijk was dat mijn belangrijkste inzicht deze week: wij mensen zijn eigenlijk net konijnen. Als we maar lang genoeg mediteren. 

(Ook geplaatst in het Boeddhistsich Dagblad http://boeddhistischdagblad.nl/37974-ik-ben-mezelf-kwijt-2/)

*koan: koans zijn een soort raadsels die bedoeld zijn om het rationele denken te stoppen. In zen wordt een koan gebruikt om een inzicht te geven in de ware aard van de geest.

**sesshin: zenretraite. 

***sanzen: Betekent naar een zenmeester gaan om instruktie te krijgen. Het is een privé interview tussen student en zenmeester. In een zevendaagse sesshin wordt er vier keer per dag sanzen gegeven. 

****Jiun roshi: Roshi is een Japanse aanspreektitel, veel gebruikt in het zenboeddhisme. Het betekent oud (ro) en leraar (shi). Jiun Hogen is de naam van onze zenmeester (van de Noorder Poort). Afgekort wordt het dus Jiun roshi. 

8 december, bodhi-dag

 

Een jaarlijks terugkerend feest van de Mahayana-boeddhisten is 8 december.  Herdenking dat de Boeddha onder een vijgenboom het ware inzicht, de verlichting, kreeg. Een dergelijke boom wordt door de boeddhisten bodhi-boom, boom van de verlichting genoemd.

Boeddhisten herdenken deze dag door extra meditatie, studie van de Dhamma, het zingen van boeddhistische teksten (sutras) of het doen van vriendelijke handelingen naar andere wezens.

In het zenboeddhisme wordt Bodhi-dag ook wel Rohatsu genoemd. Rohatsu is Japans en betekent letterlijk 8ste dag van de 12e maand. Zenboeddhisten en lekenvolgelingen mediteren rondom de 8ste december intensief. Op de Noorder Poort, waar ik zen beoefen, is het elk jaar de sesshin die de langste dagen kent. Vroeg opstaan (3.20 uur) en tot 22.00 uur doorgaan. Vaak zitten we de voorlaatste nacht ook nog door, om nog die laatste mogelijkheid tot inzicht te realiseren..

De baard van Bodhidharma

Kunst is soms net zo raadselachtig als koans. Als ik in een museum loop, zie ik mensen vaak naar de titel naast het kunstwerk kijken. In een poging misschien wel om er 'iets van te begrijpen'. Met een koan doe je dat in eerste instantie ook. Je zoekt naar een houvast, iets waardoor je het met je gewone verstand vatten kan. En dat is ook de reden waarom koans 'onbegrijpelijk' zijn. Omdat het je natuurlijk dwingt om uit dat verstand, dat denken te gaan. Zou dat met kunst ook zo zijn?

'Waarom heeft Bodhidharma geen baard?' is een bekende koan. (Bodhidharma is volgens de verhalen degene die het boeddhisme van India naar China bracht) En ik moet er altijd om grinniken als ik die koan hoor, omdat op elke afbeelding waar Bodhidharma op staat, de man is afgebeeld met een gigantische baard.  Een baard waar je niet omheen kunt. 

Dus ook toen ik deze cartoon tekende, moest ikzelf de hele tijd grinniken. Maar mijn vriendin zag er de lol niet van in, helaas. Misschien is dat met iedereen die deze cartoon ziet wel het geval. En is de enige die er lol aan beleefd heeft, ikzelf. Nou ja, dat moet dan maar...

Ik zit goed

Ik kan me nogal druk maken over de bio-industrie. Ik vind dat verschrikkelijk. En ik begrijp de mensen niet die op die manier dieren houden en zulke dieren eten. 

En natuurlijk vind ik dat ik daar gelijk in heb. Natuurlijk vind ik dat ik goed zit en zij niet. Maar waarschijnlijk vinden de mensen die zo'n  varkensstal houden, bijvoorbeeld, dat helemaal niet. 

Die zullen het waarschijnlijk pertinent met mij oneens zijn als ik zeg dat de manier waarop zij dieren houden beestachtig is, en dus slecht. 

Dus ja, ik sta aan de ene kant. En zij aan de andere. Ik heb het idee van mezelf dat ik een goed mens ben, omdat ik geen bio-industrie vlees eet. En zij hebben waarschijnlijk ook het idee dat ze een goed mens zijn.  En we trekken allebei aan hetzelfde goed-slecht- touwtje. 

Ik ben het boek 'koan' aan het lezen, van Nico Tydeman. Geweldig boek.  En in één van de daisan-dialogen die er in dat boek staan, staat: Ook als je iets verkeerds doet, is dat uitdrukking van het gaan van de weg. 

Dus gaat het er dan om dat je gewoon er op los kan leven? 

Misschien wel, misschien ook niet. Feitelijk gaat het hier denk ik  niet om of je goede dingen doet of slechte.

Het gaat er om dat we dat  goed/kwaad beestje eens  bij de lurven pakken en diep in de ogen kijken. Want wat brengen al die mooie overtuigingen ons feitelijk?

Vorige week was er op het nieuws dat de 10 grote hulporganisaties achter giro 555 elkaar in de haren vliegen omdat de één vindt dat ze een beter beleid voeren dan de andere.  En dichterbij zie je boeddhisten die met elkaar kissebissen over uitzendrechten en delegatie-overeenkomsten tussen BOS en BUN.  Ik bedoel maar. Waar brengt het je? Niet tot elkaar in ieder geval. 

En dan? Alles maar laten gaan? Al het onrecht in deze wereld maar gewoon voort laten bestaan en comfortabel op je kussentje gaan zitten? 

Misschien wel, en misschien niet. 

Voor mezelf ben ik er wel uit dat ik moet stoppen om iemand anders te overtuigen.

Kijk, overtuigingen en meningen zal ik altijd wel hebben, denk ik. Daar kom je als mens niet zo makkelijk van af. Maar ik ga nu eens ophouden om iemand anders (zo'n varkensboer bijvoorbeeld) aan de schandpaal te nagelen. Als ik nou heel eerlijk ben, weet ik ook wel dat dat 'goede' niet uit mijzelf komt. Het komt niet uit het 'ik'. Hoe welwillend dat "ik" ook is.

Waar het dan wel vandaan komt? Nico Tydeman noemt het een grondeloos "non-dualistisch hart". 

Een hart, denk ik, dat je kunt vinden als je voorbij ideeën over goed en kwaad gaat, zoals de 13e eeuwse dichter Rumi  dat zo mooi uitdrukt. 

Hondenschool

Cartoon voor blad Dierenbescherming Noord Overijssel

Sollicitatiegesprek..

Vind ik leuk

Karma

Op zondagmiddag 16 november organiseert de stichting Vrienden van het Boeddhisme een themabijeenkomst over karma in het (Paviljoen bij het) Museum voor Volkenkunde in Leiden. De bijeenkomst past in een jarenlange traditie van de VvB. In het verleden werden enkele malen per jaar dergelijke bijeenkomsten georganiseerd. Speciaal voor de Facebook pagina van de stichting Vrienden van het Boeddhisme, werd ik gevraagd een cartoon te maken over karma. https://www.facebook.com/vriendenvanboeddhisme?fref=photo

De VvB wil zoveel mogelijk aspecten van de karmaleer belichten. In het Magazine van de VvB (www.vriendenvanboeddhisme.nl) verschenen al artikelen over visies op karma in de tijd van de Boeddha en visies op karma in de Aziatische tradities (theravada, tibetaans boeddhisme, mahayana).

Selfie?

Verlichting

Bent u écht?

Vanochtend kwam ik bij de supermarkt een man tegen die het straatjournaal verkocht. Omdat ik nog niet zo lang geleden Bernie Glassman in levende lijve gezien had, moest ik aan zijn 'straatretraites' denken. Voor de mensen die daar niets van afweten: Zenmeester Bernie Glassman is een wereldwijd bekende pionier in de Amerikaanse Zen beweging. Hij is spiritueel leider, schrijver van vele boeken en een succesvol social entrepreneur. Hij is stichter en bezieler van de Zen Peacemakers. En o.a geeft hij dus straat-retraites. Retraites waarin mensen een week lang leven als een dak- en thuisloze. Hij helpt daarmee heel veel mensen. Zowel daklozen als anderen. 

In het hier en nu

Niets is blijvend

Een leeg bord

Iets nuttigs doen

150 jaar dierenbescherming

Vandaag bestaat de Dierenbescherming precies 150 jaar. In 1864 nog begonnen als 'De 's-Gravenhaagsche Vereeniging tot Bescherming van Dieren', zijn ze inmiddels uitgegroeid tot de grootste dierenbeschermingsorganisatie van Nederland. 

Met steun van leden, donateurs, vrijwilligers en partners vangen ze bijvoorbeeld jaarlijks 40.000 honden en katten op in opvangcentra en kunnen inspecteurs ruim 7.500 meldingen van verwaarlozing en mishandeling behandelen.


Tijd voor een feestje dus?! Ja en nee. Honden worden niet meer voor de kar gespannen (zoals in 1864) en ook op andere terreinen is er door onze inspanningen wet- en regelgeving gemaakt om het lot van dieren te verbeteren. Maar het is helaas niet alleen succes wat de klok slaat. Tegenwoordig liggen de supermarkten vol met kiloknallers, geproduceerd in de intensieve veehouderij. En honden? Die hebben grote kans dat ze uit een puppyfabriek komen, doorgefokt op wat mensen mooi vinden. Zonder oog voor wat dat voor hun gezondheid en welzijn betekent.

Er is nog veel werk aan de winkel dus! Vandaag, morgen en alle dagen daarna zal de dierenbescherming zich onvermoeibaar inzetten voor die dieren die in de knel zitten..

http://www.dierenbescherming.nl

Het stinkt hier..

Wij, 'boeddhisten', die al jaren een zen training doen, stinken allemaal wel een keer naar zen...

Hoe dat ruikt? 

Stel je voor dat iemand zich helemaal verliest in ego spelletjes en rituelen en niet in staat is om gewoon te praten en te handelen vanuit de eenvoud van een heldere geest.  Zo ruikt dat..

Vakantie van het zelf

Soms wil ik wel even 'zonder mezelf' zijn. Gewoon even dat commentaarstemmetje in de kast zetten,  naar Verweggistan sturen, of achterlaten in de dichtsbijzijnde prullenbak.

Je hebt er meestal ook helemaal niks aan, aan dat commentaarstemmetje. Het denkt alles al te weten, is vooringenomen, wil controle houden, en is vreselijk eigenwijs.

Maar dat kan niet. Denk je dan. Ik kan mezelf niet op vakantie sturen, of even in de kast parkeren.  Ik zit aan mezelf vast. Ik neem mezelf overal mee naar toe. Of ik dat nu wil of niet. 

In de teisho's (toespraken) die Jiun roshi, mijn zenmeester houdt, heeft ze het weleens over 'vakantie van het zelf'. Ze zegt , als je een retraite gaat doen, dan neem je eigenlijk 'vakantie van je zelf'.

Ik ervaar zo'n 'vakantiegevoel'  wanneer  ik de focus op mijn gedachten los laat. Die gedachten zijn er wel, maar ik neem ze niet zo serieus. Ik laat ze voorbijgaan en richt in plaats daarvan mijn aandacht op mijn ademhaling. Of op een koan. 

Goed beschouwd vind ik een (zen)retraite daarom eigenlijk de beste vakantiebestemming die je kunt kiezen.

 

Vakantie ..

Cartoon bij een column van Joop Hoek in het Boeddhistisch Dagblad:

Column 29. Joop Hoek.

In een eerdere column beschreef ik hoe ellendig ik me voelde nadat ik tijdens het zitten in meditatie een waar virtueel kerkhof ontdekte, met onder de zerken allemaal shit en ellende die ik lang geleden veroorzaakt had of mij warenoverkomen. En hoe ik daarmee aan de slag ben gegaan, in gedachten om vergeving heb gevraagd aan mijn slachtoffers en mezelf ook vergaf, omdat ik nu niet meer degene ben die ik toen was. Of zoiets. Een grote liefdevolle  schoonmaakactie in gang zette om dat puin te ruimen, spijt heb betuigd. In eerste instantie leek het boeddhisme mij de handvatten aan te reiken om, als in een Witte Tornado, mijn geest te klaren. Niks lucht zo op om vervelende zaken te benoemen en te ruimen. Zo, daar was ik toch maar effe mooi klaar mee.

Maar een half jaar geleden bleek dat kerkhof nog steeds te bestaan en drukten de zerken als een zware last op mijn schouder. Wat ik het boeddhisme had toegeschreven- de wonderdokter te zijn die de klus in mijn geest voorgoed zou klaren, bleek niet zo te zijn. Dat idee bleek gebaseerd op het heden. Meditatie en het praktiseren van het boeddhisme met metta en mededogen helpt mij nu om helder en vol vertrouwen om mij heen te kijken. Gevaar te onderscheiden en daarnaar te handelen, of niet. Shit zoveel mogelijk te voorkomen en anderen niet te beschadigen. Liefdevol met anderen om te gaan. Dat is heel wat anders dan het verleden uit te wissen. Dat is niet weg te poetsen, met geen duizend Boeddha’s. Hoe naïef kon ik zijn.

En daar zat ik dan, zes maanden geleden, op mijn kussentje, temidden van de zerken. Nee, het boeddhisme kan er niets aan doen, de Boeddha is geen HansKazan, die olifanten kan laten ‘verdwijnen’. Ik was zelf de aardworm die dit had veroorzaakt. Afgelopen weekeinde pakte ik het boek Liefdevolle vriendelijkheidvan de Amerikaanse boeddhistische leraar Sharon Salzberg uit de kast en begon erin te lezen. Jaren geleden was ik er ook al aan begonnen, maar de tekst beklijfde niet. Al lezend kwam ik in het vijfde hoofdstuk terecht ‘Werken met boosheid en afkeer’. Het leek wel alsof ik middenin een aardverschuiving terecht kwam. Wat schrijft Sharon:

‘Toen ik in 1984 voor het eerst meditatie beoefende bij Sayadaw U Pandita, had ik een periode van nare herinneringen waarin ik dacht aan alle vreselijke dingen die ik ooit had gedaan. Ik herinnerde mij hoe ik vrienden uit mijn kindertijd versmaadde, hoe ik uit schijnbaar goede motieven leugens vertelde, aan dingen bleef vasthouden terwijl ik heel goed in staat was die op te geven; dit kwam allemaal op en zat me dwars. Ik wou niet eens aan Sayadaw vertellen dat ik met deze dingen bezig was, maar toch deed ik het. Ik zei:  “Weet u, ik blijf maar denken over de ene gebeurtenis na de andere- over alle slechte dingen die ik heb gedaan en ik voel me vreselijk, ik voel me afgrijselijk, ik voel me afschuwelijk.”

Ik dacht, hoe is het mogelijk dat een zo vooraanstaande leraar als student in dezelfde waardeloze situatie terecht kwam als deze volger van de Boeddha. Ik voelde me duizend kilo lichter. Ik was niet alleen, het kerkhof is geen privé domein.

Sharon:

‘U Pandita keek me aan en vroeg: “Wel, zie je nu eindelijk de waarheid over jezelf?” Ik was geschokt door zijn antwoord. Hoewel ik verwikkeld was in zelfbeoordeling en kritiek, maakte iets in zijn commentaar dat ik er tegenin wilde gaan. Ik dacht bij mezelf: “Nee, ik zie de waarheid over mezelf helemaal niet.” Toen zei hij eenvoudig: “Hou op om erover na te denken.” Pas veel later zou ik de wijsheid van zijn advies begrijpen. Wie van ons heeft geen dingen gedaan die mensen kwetsten of schade toebrachten aan allerlei andere wezens of aan de aarde zelf? We kwetsen onszelf en anderen door handelingen die voortkomen uit de gemoedstoestand van afkeer. Afkeer ervaren we in een hele serie gemoedstoestanden – boosheid, angst, schuldgevoel, ongeduld, verdriet, teleurstelling, neerslachtigheid, bezorgdheid en wanhoop. Omdat haat en afkeer het tegendeel zijn van genegenheid, worden zij als de ‘verre vijand’ van metta beschouwd. De naaste vijand, verlangen, is een subtiele hindernis die tijdelijke bevrediging geeft. Een van de manieren waarop we afkeer op onszelf richten is in de vorm van schuldgevoel.

De boeddhistische psychologie maakt een interessant onderscheid tussen schuldgevoel en berouw. Schuldgevoel of haat die op onszelf gericht is, verscheurt ons. Wanneer we een sterk schuldgevoel in onze geest ervaren, hebben we weinig of geen energie meer over om onszelf te veranderen of er bovenuit te stijgen. We worden door het schuldgevoel zelf verslagen, omdat hetons uitput. We voelen ons ook erg alleen. Zo’n houding bevordert in feite een ‘zelf’-gevoel. We raken in egoïstische zin geobsedeerd door een ‘zelf’.

Wat Sharon mij in haar tekst aanreikte is, dat ik het verlangen- de nabije vijand van metta, koesterde om mijn schoonmaakklus te klaren. Het waren niet de zerken die mijn schouders belasten, maar dat verlangen naar de niet bestaandeboeddhistische schoonmaak, die gehechtheid wordt. Wat ik echter in mijn meditatie en beoefening op mijn kerkhof heb gedaan is zaadjes van metta planten. De tijd zal leren waar en wanneer ze opkomen. Ik voel me een stuk lichter.

 

Dit is aflevering 29 in een serie columns van Joop Hoek.

Moge iedereen gelukkig zijn, ook zonder planten.

Tunnelvisie

IK HEB GEWOON GELIJK

Deze week ben ik aan het koken voor een zen-retraite op de Noorder Poort (in Wapserveen). 
Gisteren hield Jiun roshi, (onze zenmeester) een toespraak over de koan: " je zit op de top van een 100 m. hoge paal. Wat is je volgende stap? Maw je zit al zo'n 5 of 6 tal dagen in sesshin en je ruikt de verlichting. Je voelt dat je één bent met dat wat er is. Maar dan? Wat ga je dan doen? Blijf je daar mooi zitten? Of ga je naar beneden om anderen te helpen? En dat 'anderen helpen' klinkt natuurlijk heel mooi, maar is helemaal niet zo makkelijk. Zodra je maar enigszins de notie hebt dat je helpt, of dat je goed doet, zit je er helemaal naast. Althans zo wordt dat beschouwd in zen.

Dus....waar het om draait in de boeddhistische beoefening is om "er te zijn met een open geest".  Om alles en iedereen die je tegenkomt te ontmoeten zonder vooropgezette mening, opvatting, idee. Zonder het idee dat je überhaupt aan het helpen bent. 
In de zen-traditie wordt dat'niet weten' genoemd. Met dat niet- weten wordt niet bedoeld dat je niets meer weet. Het is niet zo dat je de rest van je leven als een halve gare door het leven moet gaan.
Er wordt mee bedoeld dat je leeft vanuit een open mind. Dat je de ander of het andere ontmoet vanuit een open geest. Bijvoorbeeld een Palestijn die een Israëlier (of andersom) ontmoet en daar alleen maar een man ziet staan. Een man die zeer waarschijnlijk ook gewoon verlangt om gelukkig te zijn. 
Klinkt ook allemaal mooi. Maar hoe makkelijk is dat? 
Ik denk dat je altijd er meningen en opvattingen op na zult houden. En daar is niets mis mee. 
Het wordt een probleem als je  verstart in dat "Ik heb gewoon gelijk". 
Zen beoefenen betekent voor mij om mijn geest flexibel te houden. Het is voor mij een levenslang onderzoek naar dat wat ik 'zelf' noem. Om te kijken naar mijn opvattingen en ideeën en ze met een flinke korrel zout te nemen. 

Ik las in een stukje op internet over tunnelvisie dat onze hersenen  'erop gemaakt' zijn om die ideeën en meningen en opvattingen in stand te houden. De hersenen  filteren namelijk voor ons de belangrijke informatie uit wat we zien, horen, ruiken of proeven en dat onthouden we. Daardoor hoeven we niet steeds bij elk ding of bij elke persoon opnieuw te onderzoeken wat we ermee kunnen of moeten doen, maar grijpen we automatisch terug op datgene wat we er al over weten. 
Handig. 
Een nadelig gevolg is  dat we daardoor niet meer goed kijken naar wat er werkelijk aan de hand is, of hoe die andere persoon werkelijk is. We bekijken de wereld door de bril van onze opvattingen over die wereld. We zijn niet meer onbevangen. We benaderen het meeste vanuit een tunnelvisie. Vanuit wat we er al over weten. Eigenlijk, als je het goed bekijkt, hebben we volgens onszelf altijd gelijk. 

Zelf merk ik hoe snel ik  een idee of mening heb over iets. Hoe snel  ik bijvoorbeeld  ook een idee heb over iemand anders. "Oh, dat is een aardig mens, daar kan je mee lachen" of getver, daar heb je háár weer....dat arrogante kreng...
Ik betrapte mezelf deze week ook op zo'n tunnelvisie. Ik telefoneerde met mijn vriendin en merkte dat het er mij veel aan gelegen was om haar er van te overtuigen dat een bepaalde persoon niet deugde.  Ik dacht: 'Hoe kan het nou dat ze dat niet ziet? Het is toch overduidelijk dat dat een heel egoïstisch persoon is?" 
Vandaag realsiseerde ik me dat. Genant gewoon. Dan mediteer ik al zo lang. En nog steeds kan ik mezelf dus  helemaal verliezen in een overtuiging. Bevangen raken in een mening.
Zo moeilijk is het dus om de volgende stap te zetten vanaf een 100 meter hoge paal. 
Misschien dat je er geregeld met een rotsmak vanaf klettert. Maar ach..dat leidt dan toch ook weer tot een inzicht over je eigen kleine zelf, hoe beschamend ook. 

Op vakantie.

Hier uw zorgen inwerpen

Het valt me op, dat als je op straat loopt, in een stad bijvoorbeeld, mensen meestal zo somber kijken. Waarschijnlijk doe ik het zelf ook, dus heb ik me voorgenomen in het vervolg een wat opgewekter gezicht te trekken. Afgelopen week was ik een dagje in Hamburg. En daar had iemand een sticker op een afvalbak geplakt: "Hier deine Sorgen einwerfen". Hoe simpel kan het leven zijn!

En er schuilt wat mij betreft ook nog een waarheid in. Je zorgen maken heeft meestal bar weinig zin. Dus gooi je zorgen de prullebak in! Mijn ervaring is dat als je je aandacht richt op wat je hoort of ziet je voor een moment je gedachten even kan stopzetten. En je eventuele zorgen dus ook. Dan kan je er later weer met een frisse blik tegenaan kijken. 

Een zorgeloze zondag toegewenst!

De drilboor, de grasmaaier en liefdevolle vriendelijkheid

De drilboor, de grasmaaier en liefdevolle vriendelijkheid Cartoon bij een artikel van Joop Ha Hoek.

Ik heb van die dagen dat ik er echt zin in heb. Om lief te hebben, te verlangen naar de eeuwig durende liefde met de vrouw die altijd, bijna altijd van mij houdt. En om mij lacht en mij koestert. En ik haar. De onvergankelijke liefde. Of om lekker aan de slag te gaan, een mooi artikel te schrijven of te bewerken. Een dag waarin de madeliefjes rond mijn voeten bloeien.

Vandaag is het zo’n dag, in de ochtend al niet meer stuk te krijgen. De hoofdtelefoon- vroeger koptelefoon geheten, ligt op mijn werktafel. Net als ik van plan ben om dat ding op te zetten om een opgenomen interview af te luisteren en uit te tikken, zie ik de rode bestelbus-met-aanhangwagen in  de straat voor de redactiebunker arriveren. De bestuurder stapt uit. Ik weet op dat moment dat het gedaan is met mijn goede humeur. En de rust. Ik spreek uit ervaring. Op die aanhangwagen staat een rood monster, een enorme grasmaaimachine, waarmee de man het gras in de plantsoenen in de buurt gaat maaien. Niet een beetje, maar secuur. En lang. Uren lang. Veel plantsoenen ook. De maaimachine heeft geen filters om het geluid te dempen. Het knalt er gewoon uit. Hoog boven de straat dringt het de redactieruimte binnen, door dubbel glas heen. Wat een shit. De maaimachineman komt elke veertien dagen. Ik hoor en zie het maaien machteloos aan. Het werd zelfs een gespreksthema in de familie, onder vrienden. Lees verder: http://boeddhistischdagblad.nl/31777-ik-zag-alleen-de-lippen-van-de-leraar-bewegen-door-die-afschuwelijke-drilboor/

Mudita

Het WK en de brahmavihari's

Hoe beoefen je medevreugde (mudita)? Gewoon door een voetbal wedstrijd te kijken.

Oeps...!

Vorige week was ik op een bruiloft. En ik hoorde iemand bovenstaande tekst zeggen. Ze schrok er zelf van, toen ze dat zei. En ik zag het tafereeltje voor me. Een borreltje, een praatje. Iemand vraagt: hoe is het met je zus, heeft zij nou ook kinderen? 

En voordat je het weet zeg je: Nee, die heeft geen kinderen, ze is lesbisch......

OEPS!!!!!  Ha ha ha!!! 

Is dat een hele erge ziekte?

Ook gepubliceerd in het Boeddhistisch Dagblad. http://boeddhistischdagblad.nl/31240-mijn-vader-boeddhistisch/

Grafzerken

Tekening bij een column van Joop Hoek in het Boeddhistisch Dagblad. http://boeddhistischdagblad.nl/30995-vergeef-dat-ik-je-pijn-heb-gedaan/

".......Heel lang geleden, ik beoefende net het boeddhisme en mediteerde me suf en helder, kwam in een meditatie- ik zat gewoon in mijn woonkamer, het was mooi weer en ik was gelukkig, opeens een beeld van een kerkhof in me op. Een groot kerkhof, met hoge, grijze weggezakte zerken. Onder die zerken lagen mijn fouten, onvolkomenheden en negatieve ervaringen verstopt. Ze kwamen aan de oppervlakte. Rotzooi tot zelfs in de dood, geen degelijk fundament, zelfs niet voor die stenen...."

Ambitie

Niets doen, nergens heen gaan, niemand zijn. Dat zijn nou echt begrippen die bij 'zen' horen..

Maar dit regeltje: ' Heb jij ook wel eens de ambitie om even helemaal niets te doen?" , komt van Loesje. Het is een blaadje uit een scheurkalender van 2011 en hangt bij ons op het toilet.  

Deze week las ik  in een blog van een vroegere vriend van mij, over een portugese dichter, Pessoa. Een man die leefde eind 19e eeuw, begin 20e eeuw en  pas na zijn dood bekend werd.  Hij  zat het liefst urenlang op een boot te wachten bij de Taag, zelfs als die niet kwam. 

Daar hou ik nou van. Wachten is waardevolle tijd. Daarom vind ik reizen met de trein ook zo prettig. Op het station wachten. Mensen voorbij zien lopen, zien instappen, al de geluiden horen van aankomende en vertrekkende treinen.

 Ik zie eigenlijk steeds minder mensen wachten. Het overgrote deel is druk bezig met een telefoontje, laptop of IPad. Om de tijd in te vullen, waarschijnlijk. Om iets te doen te hebben. 

Als je naar het leven kijkt zoals Pessoa, dan jagen wij eigenlijk als een stel dwazen achter steeds nieuwe ervaringen aan. We willen op vakantie, we willen naar steeds exotischer bestemmingen, we willen nog meer verdienen, een nog mooier huis, of nog betere auto, een grotere  tv, een kleinere laptop. We raken verdwaald  in allerlei verplichtingen als sociaal moeten doen, vergaderingen bijwonen en laten ons leven er door bepalen. 

We vinden dat veel nuttiger dan op een boot te wachten die waarschijnlijk nooit komt. 

 

Onkruid, ongraf, de oude vrouw en de vogels

Cartoon bijeen column van Joop Hoek.

".........Op het balkon van de redactieruimte groeien in een bak met bamboe rare planten. Ik zag ze nooit eerder. Mensen die de redactie bezoeken rennen er gelijk heen om die vermeende vreemdsoortigen uit de bak te rukken. Onkruid, roepen ze. Nee, niet doen, zeg ik ze. Laten staan die planten. Het zijn mijn  vrienden. Wispelturig en krachtig. Eigenzinnig ook. Tegen de stroom in. Vreemde kostgangers, daar hou ik van. Ze staan niemand in de weg.

Elke dag kijk ik hoe ze zich ontwikkelen. Ze doen zo hun best om mij te plezieren. Eentje laat een groen slingertje zakken en is op weg naar het beton. Van de andere worden de bladeren steeds groter. En  nog een is aan het knokken met de bamboe, wil ruimte hebben. Die bamboe wint, dat weet ik zeker. Heeft een groot ego, is sterk. Maar je weet het nooit....."http://boeddhistischdagblad.nl/30546-onkruid-ongraf-de-oude-vrouw-en-de-vogels/

Ik ben boeddhistisch...

Artikel in Boeddha Magazine 76, voorjaar 2014

Helder eten is helder koken

Bestaat er zoiets als boeddhistisch koken? tenzo (kok) Marja Timmer weet het niet zo zeker. 'Koken met dat wat voorhanden is, misschien is dat wel boeddhistisch.'

Tekst: Connie Franssen. 

Hoe eet een boeddhist? Matig, langzaam, vegetarisch en met stokjes. Dat is althans de gangbare opvatting. Maar klopt dat beeld wel, bestaat er zoiets als boeddhistisch koken en eten?  Marja Timmer weet het niet zo zeker. `Ik heb geen uitgesproken ideeën over eten hoor,` waarschuwt ze aan het begin van het gesprek. Marja woonde gedurende vijf jaar in het internationaal zentrainingcentrum de Noorder Poort en is een van de vaste koks tijdens de retraites.

`Vegetarisch eten is in een aantal tradities de gewoonte, maar ik zou niet durven beweren dat dat vegetarisme boeddhistisch is,` zegt Marja Timmer. `Tradities als Zen en Theravada komen uit het oosten en dat heeft invloed op het koken in boeddhistische centra. Japanse zenkloosters zijn afhankelijk van giften, de monniken moeten het doen met wat ze aan etenswaren ontvangen. De ene keer is dat kool, dan weer rijst. Ze koken met wat er voorhanden is. Dat is ook het idee bij het koken in de Noorder Poort, al zijn we niet afhankelijk van giften. In Noorderpoort halen we de groenten bij een biologische boer uit de buurt en uit onze moestuin. We zijn afhankelijk van het aanbod en van de seizoenen. Misschien zou je dat boeddhistisch kunnen noemen, dat je kookt met wat er voorhanden is.`

[streamer] Koken met dat wat voorhanden is, misschien is dat wel boeddhistisch [einde streamer]

Boeddhist en dus vega?

In de Noorder Poort wordt vegetarisch gekookt. Is vegetarisch eten een must voor boeddhisten? Marja: `Dat vind ik zo`n lastige discussie, ik kan alleen maar voor mezelf spreken. Ik vind het heel erg wat er in de bio industrie gebeurt, maar dat heeft niets met mijn boeddhisme te maken, meer dat ik het afschuwelijk vind dat dieren zo behandeld worden. In zenboeddhisme is er sterk het idee van eenheid, dat je een bent met alles wat is.  Alles is een expressie van boeddhanatuur, ook een varken. Als je je dat volledig realiseert, is het bijna onmogelijk is om andere levende wezens iets aan te doen en kun je bijna niet anders dan bewust eten. Tegelijkertijd, ethische kwesties als vegetarisme zijn lastig. Als je daar een mening over gaat hebben, wordt het al gevaarlijk. Daarmee zit je direct in de goed of fout dualiteit en discussie. En mensen slaan elkaar de hersens in over wat ze als goed of fout beschouwen. Ik houd het er liever op dat vanuit de realisatie van je ware natuur, vegetarisme een logisch gevolg is.`

[streamer] Ethische kwesties als vegetarisme zijn lastig [einde streamer]

Sober maar lekker

Matigheid is ook zo’n begrip dat aan boeddhisten toegedicht wordt. `Ik ben wel matig, ik hou bijvoorbeeld helemaal niet zo van uit eten gaan,” zegt Marja. `Maar ik houd wel erg van rode wijn en dat heb ik bewust geminderd. Niet omdat ik vond dat ik matig moest zijn maar omdat er een gehechtheid ontstond. In de Noorder Poort kook ik met een bepaalde soberheid, maar ik wil wel dat het lekker is. Tijdens mijn trainingsjaren in de Noorder Poort werd ik getraind in verschillende vaardigheden. Een jaar kok, een jaar meditatieleider, je wisselt van rol. Ik vond het koken meteen erg leuk en heb gevraagd of ik vaste kok mocht blijven. Nu kook ik tijdens retraites voor zo’n 35 mensen.` 

Geen prutjes!

Marja’s training heeft veel invloed gehad op haar leven en koken. `Vooral in de helderheid, geen prutjes dus!` lacht ze. `Voor mij betekent het werken als kok in een zencentrum dat er een bepaalde helderheid is in de manier waarop je werkt, zowel tijdens het koken als bij het resultaat. Ik kook heel gestructureerd. Voorbereiding is belangrijk. Alles wordt uitgestald en na het snijden en schillen in aparte schalen gedaan, letterlijk een heel overzichtelijk gebeuren. Die systematiek heeft als voordeel dat het minder tijd kost en je niets vergeet. Helder koken is helder eten. Onze leraar vindt die helderheid ook heel belangrijk. Dat er geen onoverzichtelijk prutje op je bord ligt maar duidelijk herkenbare groenten waar je waardering voor op kunt brengen.`

Ikje op een laag pitje

Tijdens sommige retraites op de Noorder Poort wordt er volgens de Japanse oryoki-traditie gegeten. 'Oryoki' dat ' net genoeg' betekent, is een meditatieve vorm van eten met een heel precieze volgorde en bewegingen. Voor Timmer als kok heeft het niet zoveel gevolgen. ' In plaats van de gebruikelijke vier gerechten, maak ik er drie. Het principe van oryoki spreekt me erg aan. Je krijgt als eter namelijk drie schaaltjes voorgeschoteld. Met andere woorden: 'Je kunt niet kiezen.' Er is geen tijd te overwegen of je iets wel of niet wilt. Dat is volgens mij ook de kracht van oryoki, het ikje dat altijd graag zelf beslist, wordt geen tijd gegund. 

[kader]

Wat vond de Boeddha er zelf van?

De verschillende boeddhistische tradities hebben allemaal een andere kijk op vegetarisme. Volgens de Theravada overlevering stond de Boeddha zijn monniken toe vlees te eten, als de monnik maar zeker wist dat het dier niet voor dat doel gedood was. En bepaalde dieren waren off limit als etenswaar: mens, olifant, tijger, paard en slak bijvoorbeeld… 

Binnen de Mahayana traditie wordt wèl vegetarisch gegeten, volgelingen zijn ervan overtuigd dat de Boeddha tegen het eten van (ooit) levende wezens was. En ook zen, voortkomend uit de Mahayana traditie, neigt naar vegetarisme.

In de Tibetaanse stroming, het Vajrayana, wordt gesteld dat een goede beoefening van Vajrayana vegetarisme overbodig maakt. Het feit dat het niet gemakkelijk is om in Tibet groenten te kweken, zal daar ongetwijfeld iets mee te maken hebben.