Afgelopen
week heb ik een 7-daagse zen-retraite gedaan op de Noorder Poort. En in zo'n week waarin we de hele dag mediteren (zitmeditatie, loopmeditatie, eetmeditatie) en in stilte zijn, wordt je helemaal aan jezelf overgeleverd. Maarja, wat is dat eigenlijk, je zelf?
In zen noemen we het 'onwetendheid' als je vast blijft houden aan een idee van jezelf als een constante entiteit. Want de centrale filosfie in het boeddhisme is dat het zelf als een onveranderlijke entitteit niet bestaat. En dus mediteren we lange dagen achter elkaar en contempleren we op een koan*. Zodat dat ego van ons steeds meer naar de achtergrond verdwijnt. Steeds zwakker wordt. Misschien uiteindelijk helemaal verdwijnt.
Bij mij thuis heb ik 7 konijnen. Ik heb een groot stuk tuin afgezet waar ze naar hartelust kunnen graven, rennen, gras eten en chillen in de zon. Gewoon waar ze fijn 'konijn kunnen zijn'. En ik geniet er heel erg van om daar naar te kijken. Maar wat me nou heel erg verbaast bij die konijnen is dat ze allemaal verschillend zijn. Ik bedoel niet de uiterlijke kenmerken, dat de ene bruin is, een andere zwart of wit, of vlekjes heeft, nee, ik bedoel dat ze allemaal echt ánders zijn. Ik dacht altijd dat een konijn gewoon een konijn is. Net zoals ik dacht dat muizen gewoon muizen zijn. Maar dat is dus echt niet zo. Ik heb een bazig konijn, een wat onhandig konijn, een heel slim klein konijn, een konijn die vinnig is, een stuurs konijn en een heel lief zachtaardig konijn.
Dus vraag ik me dan af: Is dat een karakter? Heeft een konijn een karakter? Ja, waarschijnlijk dan wel. Een kat heeft toch ook heel duidelijk een karakter. En een hond ook.
En ik begin hierover omdat dat me ineens nu in de sesshin** zo duidelijk maakt dat 'karakter' iets anders is dan een ego. Want konijnen hebben toch geen ego. Voor een ego heb je een reflecterend vermogen nodig. En dat hebben konijnen niet.
In zo'n sesshin maken we lange dagen waarin er een vast ritme is van zitmeditatie, loop meditatie, sanzen*** , maaltijden. Elke dag hetzelfde programma. Helemaal in stilte. En na een paar dagen komt iedereen als vanzelf bijna, in een zijnstoestand ipv in een doe-toestand. Die scherpe ego-kantjes zijn er steeds meer afgeslepen.
En dat is het punt dat we beginnen te 'mensen'.
We 'mensen'. Als werkwoord. Zoals een konijn 'konijnt'. Zo 'mensen' wij. En in één van die sesshindagen, ik geloof dat het de derde of de vierde dag was, ervaarde ik dat bij mezelf ook heel duidelijk.
Het was met de tweede sanzen. Op de derde dag. En ik kreeg ineens een lumineus idee. Ik zou Jiun roshi**** een wit papiertje geven. Een leeg briefje zogezegd. Want mijn koan is: " kenmerken zijn in feite niet kenmerken". Ik gaf het haar toen sanzen afgelopen was, en ik buiten de deur op haar stond te wachten. En ze keek er naar, draaide het om, en keek me verbaasd aan. Ik begon te grinniken. Maar zij niet. Ze lachte niet. En dus liep ik snel weg. Uit schaamte.
En toen, de volgende zitting, toen ik daar zat met dat verwarrende gevoel van schaamte en dat ik mezelf wel voor mijn kop kon slaan dat ik zo stom was om lollig proberen te doen. Toen ineens kwam daar een totaal ander gevoel (of was het een ervaring?) voor in de plaats.
Ineens voelde ik heeeeeeel duidelijk wie dat ik is. Wie dat ik is, dat ik Marja noem, of Marjita.. Die mens die was daar gewoon zo totaal aanwezig. Maar zonder schaamte, zonder oordeel. Zonder ego eigenlijk dat overal op reflecteert en conceptualiseert.
Nee dit was een veel levendiger toestand. Een gewoon-zijn-toestand.
Het was een soort ruimte van volledig zijn wie ik ben. Er was niet de neiging me te willen herstellen. Niet de neiging het goed te maken. Er daalde een totale rust op me neer van 'zijn wat ik ben'.
En met dat inzicht in mezelf, zag ik ook al die andere mensen, die daar zaten. De mensen die zij zijn. Niet de ego's. Maar de mensen.
Dit gebeuren met die schaamte gaf me zo'n duidelijk beeld van de verwarring waar we meestal in zitten. Verwarring omdat we ons identificeren met ons gevoel. Omdat we betekenis hechten aan kenmerken en eigenschappen.
En als we dat niet meer doen, als we geen betekenis meer hechten aan de kenmerken die we hebben, zijn kenmerken in feite niet-kenmerken. En zo heb je bazige mensen, onhandige mensen, slimme mensen, vinnige mensen, stuurse mensen, lieve en zachtaardige mensen, noem maar op. Eigenlijk net als bij konijnen. En feitelijk was dat mijn belangrijkste inzicht deze week: wij mensen zijn eigenlijk net konijnen. Als we maar lang genoeg mediteren.
(Ook geplaatst in het Boeddhistsich Dagblad http://boeddhistischdagblad.nl/37974-ik-ben-mezelf-kwijt-2/)
*koan: koans zijn een soort raadsels die bedoeld zijn om het rationele denken te stoppen. In zen wordt een koan gebruikt om een inzicht te geven in de ware aard van de geest.
**sesshin: zenretraite.
***sanzen: Betekent naar een zenmeester gaan om instruktie te krijgen. Het is een privé interview tussen student en zenmeester. In een zevendaagse sesshin wordt er vier keer per dag sanzen gegeven.
****Jiun roshi: Roshi is een Japanse aanspreektitel, veel gebruikt in het zenboeddhisme. Het betekent oud (ro) en leraar (shi). Jiun Hogen is de naam van onze zenmeester (van de Noorder Poort). Afgekort wordt het dus Jiun roshi.
Ardan Timmer (Amsterdam, 1966) is a dutch artist, and cartoonist (www.ardantimmer.nl.). The cartoons are merely about buddhist subjects. If you want, you can sign up to follow this blog.
Contact : mrjtimmer66@gmail.com.
Een mooie herinnering pakt niemand je af meneer Hoek.
Verder adviseer ik minimaal twee weken vitamine D te gaan slikken. Zo’n klein pilletje kan net dát zetje geven naar acceptatie van het nu van het moment.
dank, heerlijk om ook dit even geschreven te zien!!!gelukkig wordt het gewoon weer januari……
Dag lieve,lieve Joop
Pijn doet het hé? Die nepwereld. Maakbaar, vermeend geluk door materie. Maar wat kunnen we doen? Mensen hun onbewustheid verwijten? Lijden aan het leed van de wereld? Op energetisch niveau wordt het er niet beter op om mee te huilen met de wolven. Dus lekker in je joggingbroek op de bank met de mensen die je dierbaar zijn en een gezonde maaltijd. Laat de wereld achter je ! Jij hebt weet van de wereld van dualiteit. Oberstijg die fan ook! Liefdevolle dagen gewenst voor de rest van dit en het hele komende jaar! Josephine
Dank voor dit artikel.
Kan het zelf niet zo goed verwoorden.
Echter die van U liggen zeer dicht bij mijn gevoel en mening over die “fijne” en “gelukkige” dagen rond de kerst!
U heeft geen pilletjes of vitamines nodig hoor!
De beste wensen voor het komend jaar en voor nu, net als voor mij; sterkte :)
Zeg, raap jezelf eens bij elkaar en geef jezelf eens een goede trap onder het zitvlak. Sodeju dan. Weltschmertz als excuus voor zelfmedelij…
Het hele boeddhisme gaat over volwassen worden. Leren doorzien wie en wat je bent. En dat dan zo goed mogelijk inzetten ten bate van alles en iedereen. Boeddhisme gaat over doen.
Dus, grow up. Stop met janken en steek de handen uit de mouwen daar waar jij denkt dat dat zinvol is. En wat je ook gaat doen, doe dat oprecht en met genoegen en tevredenheid. Al die loze puber-observaties daar heeft de wereld nou werkelijk helemaal niets aan.
Fijne dagen gewenst en een goed uiteinde en alvast een heel gevuld 2015.
Voor Joop en alle reageerders
In een nieuwsbrief stond het mooi geschreven:
“… whether you celebrate St. Nicholas Day, Bodhi Day, St. Lucia’s Day, Hanukkah, the winter solstice, Christmas, Boxing Day, Kwanzaa, or just Life itself, may this season bring you joy, peace and love!”
Whooohaaa!Wat een vreugde beleef ik aan deze tekst en de reacties. Het blijft lastig om het leven zonder oordeel door te gaan. Wat een feest van menselijke verwikkelingen.
Ik denk dat veel mensen heel goed weten dat het geluk rondom de kerst namaak is en dat er veel stress bij komt kijken. Maar voor velen is het toch een lichtpuntje om naar uit te kijken in de donkere winterdagen, een manier om deze koude periode in tweeën te breken zeg maar. Iedereen moet kerst kunnen vieren (of niet vieren) op z’n eigen manier zonder kritiek van anderen. Maar goed dat je op deze manier je hart wilt luchten, je moest het inderdaad duidelijk even kwijt…
Trouwens wensen we elkaar niet dagelijks een fijne dag?
Dit artikel is voer voor hen die barsten van zelfmedelijden!
Geluk zit zelfs in de kleinste dingen! Zoek het en je vind het!
Deze week is net als de vorige en die daarvoor … en als de volgende, en die daarna.
“Feestdagen” zijn verzinsels, hersenschimmen, constructies van hebzucht, aversie en onwetendheid.
Er valt niets te vieren en er valt ook niet niets te vieren.
Beoefenen.
Niks meer en niks minder.